Sene 1930: Ağrı Dağı’nda Bir Kürt Cumhuriyeti

Bir asırlık Kürt Meselesi'nin tarihinden: sene 1930, Ağrı Dağı'nda
bir Kürt Cumhuriyeti... Ayşe Hür: "1926 yılının Ekim ayının başında
4 bin kişilik bir Kürt birliği Beyazıt’ı bastı ve bazı Türk subay
ve erlerini İran’a kaçırdı. Ankara’nın buna cevabı, Beyazıt’ı ilçe,
Karaköse’yi il yapmak ve İran’la transit ticareti kesmek oldu.
Mayıs 1926’dan itibaren Celâlî Halit Bey’in başkanlığındaki Ezidi,
Sünni ve Alevi aşiretlerinden oluşan Celâlî Konfederasyonu, Ağrı
Dağı’na sığınmıştı.1927'de Lübnan'da kurulan Xoybun dağdaki
hareketi yönetmek üzere, Osmanlı ordusunda kurmay binbaşı olan ve
Eylül 1924’teki Nasturi (Beytüşşebab) Ayaklanması’ndan sonra
sırasıyla Suriye, Irak ve İran’a geçen İhsan Nuri Bey'i
görevlendirdi. İsyancılar Ağrı Dağı’nda minyatür bir Kürt
cumhuriyeti yaratmış ve İngilizlerin aracılığıyla Milletler
Cemiyeti’ne bile başvurmuşlardı. Sarı, kırmızı ve yeşilli
bayrakları, Agiri adlı gazeteleri vardı..."